Τομέας Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών

Ιστορία Πολιτισμού

Σχολή Αγρονόμων Τoπογράφων Μηχανικών

Χειμερινό Εξάμηνο 2019-2020,  5^ο εξάμηνο, Τρίτη, Α002, 12:45 -14:30

Κώστας Θεολόγου cstheol@mail.ntua.gr

Σπυρίδων Στέλιος stelioss@mail.ntua.gr

ΣΕΜΦΕ, Τομέας ΑΚΕΔ, Γεν. Ε. Κτ. Ε, 1^ος  Ορ. Τηλ. 210 772 2255, 210 772 1622

Περιγραφή

Το μάθημα αποτελεί συνοπτική επισκόπηση βασικών περιόδων της ιστορίας του παγκόσμιου πολιτισμού. Εξετάζεται η απαρχή του πολιτισμού, η ιστορία του ανθρωπίνου γένους, η σχέση της τοπικής κουλτούρας με τη μεταφορά τεχνολογίας και την τεχνολογία επιβίωσης αλλά και άυλες όψεις του πολιτισμού όπως η Επιστήμη και η Ηθική. Συνάμα το μάθημα αναδεικνύει την πολυπολιτισμικότητα και την διαπολιτισμικότητα, που συνδέονται με την έννοια της ποικιλότητας των δυναμικών συστημάτων στο κοινωνικό και πολιτισμικό πεδίο, όπου διαμορφώνονται ανθρώπινες ταυτότητες με συνιστώσες την εθνότητα, το φύλο, τη γλώσσα και την θρησκεία.

Σκοπός του μαθήματος

Ο σκοπός του μαθήματος είναι να προσφέρει μια θεώρηση του τρόπου με τον οποίο η  τεχνολογία, ο πολιτισμός και το κοινωνικό φαινόμενο συνυφαίνονται ιστορικά στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Η οπτική της διδασκαλίας αξιοποιεί έννοιες και εργαλεία της Κοινωνικής Ιστορίας και Θεωρίας και της Ιστορίας της Τεχνολογίας και της Επιστήμης.

Το μάθημα στοχεύει επίσης στην ανάδειξη και μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ της ατομικής και συλλογικής εμπειρίας, της σχέσης του ανθρώπου με τις φυσικές ύλες, της τεχνολογίας και της πολιτισμικής θεωρίας. Άξονας του μαθήματος είναι η εξέταση της πολιτισμικής δράσης ως δικτύου ετερογενών υλικών και σχέσεων (ανθρώπινων, τεχνολογικών, φυσικών, συμβολικών, εννοιακών, κ.ά.), που αφορούν τον ανασχηματισμό της ταυτότητας, την αναοριοθέτηση των σχέσεων πραγματικού φαντασιακού και της αναδιανομής της δύναμης (power) και της εξουσίας.

Οι γνώσεις αυτές για τους σπουδαστές αποτελούν εφόδια εξοικείωσής τους με το φαινόμενο και τα επιτεύγματα της τεχνικής, που συντροφεύουν την επαγγελματική και κοινωνική εξέλιξη ενός μηχανικού.    

Ύλη Εξετάσεων

- Από το διανεμόμενο σύγγραμμα (Y. N. Harari, 2015, Sapiens, Μια σύντομη Ιστορία του Ανθρώπου, Αλεξάνδρεια, Αθήνα) οι σελίδες: 14-51 και 88-108.

- 'Ιστορία Πολιτισμού 2013' (αναρτημένο στην ενότητα 'Έγγραφα' του 'mycourses').

- 'Επιλεγμένα Κείμενα s' (αναρτημένο στην ενότητα 'Έγγραφα' του 'mycourses').

-----------------------------

Διδακτικές Ενότητες

01: Εισαγωγή

Αποσαφήνιση όρων: Ιστορία – Πολιτισμός – Τεχνολογία. Γνωριμία με το περιεχόμενο του μαθήματος. Η έννοια του Πολιτισμικού Σχετικισμού - Διαφορετικοί πολιτισμοί, διαφορετικοί ηθικοί/πολιτισμικοί κανόνες. Το Επιχείρημα του Πολιτισμικού Σχετικισμού – Έλεγχος του Επιχειρήματος και παραδείγματα.

02. Η Γνωσιακή Επανάσταση

Επικράτηση του Homo Sapiens, νέος τρόπος σκέψης, μια ιδιαίτερη ικανότητα λόγου, μύθοι και θεοί.

03: Η Αγροτική & Αστική Επανάσταση

Ανάπτυξη της γεωργικής καλλιέργειας, έλεγχος στην προμήθεια και παραγωγή τροφής, μόνιμη εγκατάσταση, δημιουργία κοινωνικών ομάδων και μια μακρά διαδικασία ενοποίησης της ανθρωπότητας.

04: Ασιατική Τεχνολογία

Τεχνολογικές εξελίξεις στην Κίνα και στη Δυτική Ασία ( 8ο αι. - 12ο αι.), τεχνολογίες επιβίωσης, τεχνολογικός διάλογος, ασιατικά τεχνολογικά επιτεύγματα και σύγχρονος δυτικός πολιτισμός.

05: Τεχνολογία Επιβίωσης

Η έννοια της τεχνολογίας επιβίωσης, Μογγόλοι, ασιατικές συγκρούσεις, θεσμοί, εκλεπτυσμένη τεχνολογία και ιστορική επίδραση.

06: Αυτοκρατορίες της Πυρίτιδας

Οι τρεις αυτοκρατορίες (16^ος αι.), ο ρόλος της εξέλιξης των όπλων στον τρόπο διακυβέρνησης και οργάνωσης των κοινωνιών, μεταφορά τεχνολογίας, κατασκευή πυροβόλων όπλων, πυρίτιδα, κοινωνία και διακυβέρνηση.

07: Οι Χάρτες ως πολιτισμικά «προϊόντα»

Ιστορία των χαρτών, νοητικές και πολιτισμικές κατασκευές, Ελλάδα (Θεσσαλονίκη), Βορράς-Νότος, δυτικός εθνοκεντρισμός, τα αθώα ψέματα των χαρτών.

08: Η Επιστημονική Επανάσταση

Εμφάνιση στην Ευρώπη της νεότερης επιστήμης, εξελίξεις στα μαθηματικά, τη φυσική, τη βιολογία και την αστρονομία, οι μεγάλοι στοχαστές, νέες ανακαλύψεις και η επιδίωξη της αληθινής γνώσης της πραγματικότητας.

09: Η Θεωρία του Κοινωνικού Συμβολαίου

Το επιχείρημα του Thomas Hobbes, το δίλλημα του φυλακισμένου, ηθικοί κανόνες και πολιτική, δυσκολίες της θεωρίας.

10: Νεοτερικότητα - Παγκοσμιοποίηση

Η διαμόρφωση της νεοτερικότητας ως επινόηση και αναπαραγωγή ενός σύγχρονου τρόπου σκέψης για την κοινωνία, πιθανές απαρχές. Παγκοσμιοποίηση: Ενοποίηση των οικονομιών, βιομηχανιών, αγορών, πολιτισμών και πολιτικών, πιθανές απαρχές, συνιστώσες.

11: Ο Σιδηρόδρομος ως Σύμβολο Νεοτερικότητας

Η εξέλιξη του σιδηροδρόμου, ανάπτυξη και παράδειγμα μεταφοράς τεχνολογίας. Ιστορική αναδρομή, τηλέγραφος, Belle Époque, η περίπτωση της Ινδίας.

12: Τεχνητή Νοημοσύνη

Υπολογιστικές μηχανές και νοημοσύνη, το παιχνίδι της μίμησης, αντιρρήσεις στην ικανότητα σκέψης των μηχανών, ιστορική εξέλιξη και σύγχρονες εκφάνσεις.

13: Ανακεφαλαίωση - Απορίες – Προετοιμασία  για την Εξέταση

o   Y. N. Harari, 2015, Sapiens, Μια σύντομη Ιστορία του Ανθρώπου, Αλεξάνδρεια, Αθήνα.

o   Σημειώσεις ηλεκτρονικές στον ιστότοπο mycourses.ntua.gr.

o  Κ. Θεολόγου, 2008, Χώρος και Μνήμη. Θεσσαλονίκη 15^ος -20^ος αι. Από τις παραδοσιακές κοινότητες στην αστική νεοτερικότητα. Θεσσαλονίκη: Unioversity Studio Press.

Για το τρέχον χειμερινό εξάμηνο δεν προβλέπεται η εκπόνηση εργασιών.

Συμμετοχή στις διαλέξεις και γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου.

Οι πιθανές ερωτήσεις των εξετάσεων ανακοινώνονται κατά τη διάρκεια του εξαμήνου περιορίζοντας σημαντικά την έκταση της ύλης.

Η βαθμολογία των εξετάσεων αναρτάται έξω από τον Τομέα ΑΚΕΔ, ΣΕΜΦΕ (Γενικές Έδρες), Κτ. Ε', 1ος όροφος. 

Κώστας Θεολόγου

τηλ. 0030 210 772 2255 και 6976016195

e-mail: cstheol@mail.ntua.gr

Σπύρος Στέλιος

τηλ. 2107721622 

e-mail: stelioss@mail.ntua.gr

Συνεργασία με σπουδαστές: Τετάρτη 12:00 με 15:00 ή κατόπιν συνεννόησης στα παραπάνω τηλέφωνα