Κατανόηση των αρχών Ασφάλειας και Υγιεινής στο χώρο εργασίας. Εκπαίδευση στην αναγνώριση των κινδύνων στο εργασιακό περιβάλλον, την πρόληψη ατυχημάτων, την αντιμετώπιση των συνεπειών τους και τις τεχνικές  στάθμισης της διακινδύνευσης. Διδάγματα από μεγάλα βιομηχανικά ατυχήματα. Σχεδιασμός ασφαλών εγκαταστάσεων.

Επαγγελματικές ασθένειες και θεσμικό πλαίσιο. Μικροκλίμα χώρων εργασίας και επιπτώσεις στην υγεία και ασφάλεια εργαζομένων. Εργασιακός θόρυβος και επιπτώσεις στην υγεία και ασφάλεια εργαζομένων. Τοξικές ουσίες και επιπτώσεις στην υγεία εργαζομένων.

Α. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

1.       Εισαγωγή: Βασικές έννοιες, κίνδυνος και διακινδύνευση, στάθμιση διακινδύνευσης, στόχος μελετών επικινδυνότητας, άλγεβρα Boole, πιθανότητες αστοχιών και συχνότητες ατυχημάτων.

2.        Ανάλυση επιπτώσεων: Μοντέλα πηγής (ρυθμοί διαφυγής, αναβρασμός, εξάτμιση, διασπορά), πυρκαγιές και εκρήξεις (εκρήξεις νεφών αερίων, ταχυκαύσεις, φυσικές εκρήξεις, εκρήξεις μπλέβης, πυρόσφαιρες, πυρκαγιές λίμνης, φλογοπίδακες, κατακαύσεις, καταρρήξεις).

3.       Μοντέλα επιπτώσεων: Διασπορά τοξικών αερίων, θερμική ακτινοβολία, εκρήξεις.

4.       Αναγνώριση κινδύνων: Ιδιότητες των υλικών και των συνθηκών των διεργασιών μιας βιομηχανικής διαδικασίας, ο ρόλος της εμπειρίας, τεχνικές αξιολόγησης κινδύνων.

5.       Πρόληψη και αντιμετώπιση ατυχημάτων (ευρεία έννοια της ασφάλειας, εγγενής ασφάλεια, μέτρα λειτουργικής ασφάλειας, εργολαβικές εργασίες σε βιομηχανικούς χώρους, αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων, ατυχήματα μεγάλης έκτασης)

6.       Τεχνικές στάθμισης διακινδύνευσης: Συχνότητες ατυχημάτων, κατάλογοι ελέγχου, ανάλυση «Τι–Εάν», ανάλυση κινδύνων και λειτουργικότητας (HAZOP), ανάλυση τρόπου αστοχίας και αποτελέσματος (FMEA), Ανάλυση δένδρου σφαλμάτων (FTA), ανάλυση δένδρου συμβάντων (ΕΤΑ).

7.       Ειδικά θέματα και τεχνικές: Αλυσωτό φαινόμενο (Domino effect), μη-διαθεσιμότητα συστημάτων ασφαλείας, αξιοπιστία ηλεκτρονικών συστημάτων, άλλες τεχνικές (αναλύσεις OSHA, IFAL, FAR, ρυθμός θνησιμότητας).

8.       Παραδείγματα εφαρμογών: Σκοπός και στρατηγική, περιγραφή της βιομηχανικής διαδικασίας, αναγνώριση κινδύνων, φάση της έρευνας και ανάπτυξης (Τι–Εάν), βασικός σχεδιασμός (προκαταρκτική ανάλυση κινδύνων). Λειτουργία πιλοτικής εγκατάστασης (HAZOP), φάση λεπτομερούς σχεδιασμού (FTA και ΕΤΑ), κατασκευή και εκκίνηση βιομηχανικών εγκαταστάσεων (κατάλογοι ελέγχου).

Β. ΥΓΙΕΙΝΗ  ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

1.       Εισαγωγή (αναγνωρισμένες επαγγελματικές ασθένειες, θεσμικό πλαίσιο).

2.       Μικροκλίμα χώρων εργασίας (θερμοκρασία, υγρασία και ταχύτητα αέρα σε χώρους εργασίας, θερμικό ισοζύγιο και μηχανισμοί ελέγχου της θερμοκρασίας ανθρωπίνου σώματος, υγειονομικά πρότυπα άριστου και ασφαλούς μικροκλίματος, υπερθέρμανση και ψύξη ανθρωπίνου σώματος, επιπτώσεις μικροκλίματος στην υγεία και ασφάλεια).

3.       Θόρυβος (βασικές έννοιες, ψυχολογικά χαρακτηριστικά, μηχανισμός της ακοής, φύση και χαρακτηριστικά θορύβου, προστασία εργαζομένων, πολλαπλές πηγές θορύβου, έλεγχος θορύβου, ηχοαπορρόφηση, ηχομόνωση, ηχοπροστασία, επιπτώσεις θορύβου στην ακοή, άλλες επιπτώσεις στην υγεία, επιπτώσεις στην εργασία, συσκευές μέτρησης θορύβου, στάθμιση θορύβου στην κλίμακα Α, υπέρηχοι, μέτρα προστασίας από υπερήχους).

4.   Τοξικές ουσίες (στοιχεία τοξικολογίας, ταξινόμηση τοξικών ουσιών, δρόμοι εισόδου τοξικών ουσιών, οριακές τιμές έκθεσης, υγεία στο χώρο εργασίας).

          Ελληνική βιβλιογραφία 

1. Σημειώσεις παραδόσεων Φ. Ρήγα (διανέμονται δωρεάν).
2. Φ. Ρήγας, "Βιομηχανική Ασφάλεια", Εκδ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, Αθήνα, 2005.
3. Φ. Ρήγας, "Αναγνώριση Κινδύνων στις Βιομηχανίες Διεργασιών με Χρήση Πολυμέσων", ΕΜΠ, Αθήνα, 2004. (στα Έγγραφα αυτής της ιστοσελίδας).

Τελική γραπτή εξέταση

Φώτης Ρήγας, Αναπληρωτής Καθηγητής