Γενικά στοιχεία
H ανάγκη για νέα, προηγμένα υλικά και συστήματα με νέες ιδιότητες και συμπεριφορά, οδήγησε στα νανοϋλικά (μονοδιάστατα <100nm: Λεπτά & Υπέρλεπτα Υμένια, επικαλύψεις, πολυστρωματικές δομές κλπ, δισδιάστατα <100 nm: νανοσωλήνες, ίνες, νανοσύρματα κλπ, τρισδιάστατα <100 nm: νανοσωματίδια, κβαντικές τελείες, κλπ). Ως βάση για την ανάπτυξη νανοϋλικών θεωρείται κυρίως η διαδικασία και οι μηχανισμοί της εναπόθεσης των ατόμων ή μορίων από την αέρια φάση στην επιφάνεια ενός στερεού υλικού.
Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικιωθεί ο φοιτητής στις βασικές έννοιες και τα φαινόμενα που διέπουν τη νανοκλίμακα, στις κατηγορίες των Νανοϋλικών και στις αντίστοιχες ιδιότητές τους. Στόχος του μαθήματος είναι ο φοιτητής να εφαρμόσει διεργασίες σύνθεσης νανο-υλικών λαμβάνοντας υπόψη σύγχρονες εφαρμογές και κοινωνικές προεκτάσεις καθώς και να γνωρίζει και να εφαρμόζει τους τρόπους χαρακτηρισμού τους.
|
1. ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΝΑΝΟΚΛΙΜΑΚΑΣ
Υπερμοριακή Οργάνωση – Η αρχή: Μετακίνηση ενός ατόμου από μια επιφάνεια – Φαινόμενα Σήραγγας – Ενδομοριακές Δυνάμεις – Επιφάνειες, Ενδοεπιφάνειες – Αυτοοργάνωση και Ανασυγκρότηση Επιφάνειας.
2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΝΑΝΟΫΛΙΚΩΝ
Νάνο, Μικρο και Μεσοπορώδη Υλικά – Οργανικά-Ανόργανα Υβριδικά Υλικά – Νανοϋλικά άνθρακα (φουλερένια και παράγωγα, νανοσωλήνες και παράγωγα, οξείδιο του γραφενίου και παράγωγα, γραφένιο και παράγωγα, νανοΐνες) – Δενδριμερή – Νανοϋλικά 3 διαστάσεων, Νανοϋβριδικά υλικά – Νανοσύνθετα – Φυσικά νανοϋλικά. Νανοσωματίδια – Νανοσύρματα – Λεπτά Υμένια.
3. ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ – ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΝΑΝΟΫΛΙΚΩΝ
Τop down και bottom-up προσεγγίσεις.
Τεχνική της κολλοειδούς γέλης (τεχνική λύματος-πηκτής) (Sol-Gel) –
Τεχνικές Μικροκατεργασίας: Λιθογραφία, Εγχάραξη και Αφαίρεση υποστρωμάτων, Δέσμευση (σύνδεση) υποστρωμάτων – Τεχνικές χημικής εναπόθεσης ατμών (CVD): Τεχνολογία πλάσματος, Ξηρή χημική εγχάραξη σε περιβάλλον πλάσματος, Επιταξία μοριακής δέσμης, Τεχνικές Υδροθερμικής και διαλυτοθερμικής κατεργασίας, Σύνθεση με Μικροκύματα, Τεχνικές με χρήση μοτίβου (patterns or template assisted methods) – Ηλεκτροφόρηση- Ηλεκτροχημικές αποθέσεις-Μέθοδοι πλήρωσης μοτίβου από κολλοειδές διάλυμα διασποράς, φυγοκέντριση, Σύνθεση με electrospinning.
4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΝΑΝΟΫΛΙΚΏΝ
Μικροσκοπία – SEM (Ηλεκτρονιακή Μικροσκοπία Σάρωσης) – TEM (Ηλεκτρονιακή Μικροσκοπία Διέλευσης Δέσμης) –Μικροσκοπία Σάρωσης Ακίδας (Scanning Probe Microscopy-SPM) / Σαρωτική Μικροσκοπία Σήραγγας (Scanning Tunneling Microscopy-STM). Η Μέθοδος STM ως Εργαλείο στη Νανολιθογραφία, Παράγοντες που Επηρεάζουν την Εγχάραξη – Νανολιθογραφικές μέθοδοι βασισμένες σε Scanning Probe Microscopes –
Μικροσκοπία Ατομικών Δυνάμεων (Atomic Force Microscopy-AFM) – Μέθοδοι Μελέτης Επιφανειακών Δυνάμεων – Μέθοδοι SFA/AFM – Μικροσκοπία Μαγνητικών Δυνάμεων (Magnetic Force Microscopy-MFM) – Περίθλαση ηλεκτρονίων χαμηλής ενέργειας –Ηλεκτρονιακή φασματοσκοπία Auger (Auger
Electron Spectroscopy-AES) – Φασματοσκοπία ενεργειακών απωλειών ηλεκτρονίων (EELS) – Φασματοσκοπία ενεργειακής διασποράς ακτίνων Χ (EDX) – Φασματοσκοπία φωτοηλεκτρονίων (XPS) – Φασματοσκοπία Raman.
5. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΝΑΝΟΫΛΙΚΩΝ
Εξάρτηση των Ιδιοτήτων από το μέγεθος – Μηχανικές/Τριβολογικές – Ηλεκτρικές, Μαγνητικές, Θερμικές ιδιότητες, Οπτικές.
6. ΜΕΜS/NEMS (ΜΙΚΡΟ ΚΑΙ ΝΑΝΟ ΗΛΕΚΤΡΟ-ΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
(μικροροϊκές διατάξεις, βιοιατρικές νανοδιατάξεις, περιβάλλον και νανοϋλικά, υλικά και νανοδιατάξεις, διατάξεις αποθήκευσης δεδομένων κ.ά.).
7. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΝΑΝΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ
Διδακτικά Βοηθήματα
1. Κ.A. Χαριτίδης, ‘ΝΑΝΟΔΟΜΕΣ & ΝΑΝΟΫΛΙΚΑ - Σύνθεση, Ιδιότητες & Εφαρμογές’,
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΕΜΠ, 2016.
2. Εργαστηριακές Ασκήσεις (Νανοϋλικά και Νανοτεχνολογία)
Συναφής Βιβλιογραφία:
3. Dieter Vollath, Nanomaterials: An Introduction to Synthesis, Properties and Applications, 2nd Edition, Wiley (2013)
4. G. Cao, Nanostructures and Nanomaterials – Synthesis, Properties and Applications, Imperial College Press (2004)
5. Springer Handbook of Nanotechnology, Bharat Bhushan (Ed.), Springer-Verlag Berlin Heidelberg (2004)
1. Σύνθεση, δομή και ιδιότητες νανοσωλήνων άνθρακα και γραφενίου μέσω χημικής εναπόθεσης ατμών (οριζόντιο & κατακόρυφο σύστημα)
2. Σύνθεση & χαρακτηρσιμός (Δυναμική σκέδαση φωτός - Φασματοσκοπία micro-Raman) νανοσωματιδίων ΤiO2 με την τεχνική λύματος – πηκτής- Μελέτη Φωτοκαταλυτικής Δράσης
3. Σύνθεση & χαρακτηρισμός νανοκρυσταλλικού ζεολίθου ΖSM – 5
4. Σύνθεση & χαρακτηρισμός υπεραπορροφητικών δικτύων πολυμερών στη νανοκλίμακα
5. Τεχνική Sol-Gel – Υδρόλυση του Si(OCH2CH3)4 και μελέτη των παραγόμενων Xerogels
6. Ανάπτυξη νανοδομών ZnO με υδροθερμική μέθοδο
Η συμμετοχή στα εργαστήρια είναι υποχρεωτική
1. Σε περίπτωση συμμετοχής σε εργασία: |
ΤΕΛΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ = (Βαθμός Γραπτού) x 0.60 + (Βαθμός Εργαστηριακών Ασκήσεων) x 0.30 + (Βαθμός εργασίας) x 0.10 |
2. Σε αντίθετη περίπτωση:
|
K. Α. Χαριτίδης, Καθηγητής, Σχολή Χημικών Μηχανικών (Συντονιστής)
Κ. Κορδάτος, Αν. Καθηγητής, Σχολή Χημικών Μηχανικών
Ε. Παυλάτου, Καθηγήτρια, Σχολή Χημικών Μηχανικών (Υπεύθυνη Εργαστηρίων)
Κ.A. Χαριτίδης, ‘ΝΑΝΟΔΟΜΕΣ & ΝΑΝΟΫΛΙΚΑ - Σύνθεση, Ιδιότητες & Εφαρμογές’, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΕΜΠ, 2016 (μέσω ΕΥΔΟΞΟΥ)